Aan de slag met QR in de klas

Om zelf QR-codes in de klas te gaan gebruiken wordt van de leerkracht natuurlijk wat voorbereiding verwacht. Zo zullen de bronnen moeten worden gezocht, de URL’s wor-den verkleind en de QR-codes moeten aangemaakt. Hier gaat uiteraard heel wat denk-werk aan te pas. Het voorbereidingswerk moet natuurlijk renderen. “Biedt het gebruik van QR wel meerwaarde tijdens de les?” Om te staven of het werken met QR een meerwaarde biedt in de klas, verwijs ik graag naar het TPACK-model. Hierbij staat T voor het Technische aspect, P voor het Pedagogisch-didactische luik en C voor het inhoudelijke (Content).

Allereerst moet de techniek voorhanden zijn en functioneren. De apparaten moeten voorzien zijn van de nodige software. Het netwerk moet voldoende werken om de juiste link of info te bereiken. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van mobiele apparaten is een draadloos netwerk een noodzaak.

Inhoudelijk kunnen QR-codes een toevoeging zijn voor allerhande leerstof. Een les kan worden opgeleukt met een YouTubefilmpje, maar daar mag het uiteraard niet bij blijven. Ga daarom op zoek naar links die de leerstof ondersteunen of extra bevestigen. Door actiever met deze leerstof om te gaan, zullen de leerlingen de les nog beter kunnen vatten.

Het raadplegen van verschillende bronnen en selecteren van de juiste informatie zijn belangrijke competenties die kinderen in hun latere leven nog vaak zullen nodig hebben. Deze vaardigheden kunnen door alle met QR-codes toegevoegde informatie uitgebreider geoefend worden.

Hoe precies je gaat werken met QR-codes in de klas, hangt natuurlijk van je eigen onderwijsstijl af. Sommige leerkrachten houden van een besliste structuur in hun klas. Zij zullen de ICT-middelen uiteraard anders inzetten als hun collega’s waarbij het al iets losser mag. De organisatie van de les is van groot didactisch belang. Hoe ga je ervoor zorgen dat alle leerlingen hun bronnen, info, data kunnen raadplegen?  Dit terwijl er naar alle waarschijnlijkheid niet voldoende apparaten zijn om iedereen tegelijkertijd mee te laten werken. Welke werkvormen ga je gebruiken om de leerlingen zo efficiënt mogelijk de ICT-middelen te laten gebruiken tijdens hun leerproces?  Natuurlijk moet de leerkracht zich zelf kunnen blijven zijn in de manier van werken.  Wanneer dit niet het geval is, voelen kinderen dit aan.  Maak de les eigen door zowel de vorm als de inhoud volledig te beheersen.  Bedenk vooraf wat de valkuilen kunnen zijn tijdens het leren en zorg voor alternatieven wanneer ze zich voordoen.  

Wanneer zowel de technische, inhoudelijke en didactische kant van het werken met QR-codes tijdens de les op punt staan, zal deze manier van werken een meerwaarde betekenen voor je onderwijs.

Over QR-codes

Een QR-code is een matrix barcode waarbij een hoeveelheid gegevens in een vierkant verwerkt wordt. Door het scannen van de code met een daarvoor bedoeld toestel bekom je de gegevens die de code bevat. Dit scannen gebeurt tegelijkertijd in 2 richtingen. Hierdoor kan op korte tijd heel wat informatie verwerkt worden.


In tegenstelling tot de welgekende barcodes op productverpakkingen, zijn QR-codes tweedimensionaal. In een eendimensionale streepjescode is de informatie alleen opgeslagen in de dikte van de streepjes en de afstand ertussen. Omdat deze codes lineair gescand worden, is de lengte van de streepjes van geen belang. In een tweedimensionale QR-code zijn de streepjes vervangen door vakjes. De juiste plaats van deze vakjes bepaalt de gecodeerde boodschap. Ze kunnen zowel in de breedte als in de lengte verschillen. QR-codes slaan de gegevens dus in twee dimensies op. Zo kan er heel wat meer info in verwerkt worden.

Het is in 1994 wanneer het Japanse bedrijf Denso Wave, een dochteronderneming van Denso, een code ontwikkelt waarmee tegelijkertijd veel gegevens bekomen kunnen worden. In opdracht van Toyota, waar Denso een toeleverancier van is, onderzoekt het bedrijf een systeem om heel wat gegevens van al hun auto-onderdelen onmiddellijk te kunnen raadplegen en het productieproces van de voertuigen te kunnen raadplegen. Denso Wave neemt een patent op de matrixcode, wat ondertussen hun handelsmerk is geworden. Toch kiezen ze ervoor om de QR-code vrij te mogen aanmaken zodat ook andere bedrijven gebruik kunnen maken van de handige matrixcode.


Een QR-code is een als matrix opgebouwde code die zowel horizontaal als verticaal in-formatie bevat voor de codescanner. QR-codes hebben een vaste structuur die door de codescanner gedecodeerd worden. Elk onderdeel van de structuur heeft zijn eigen functie. Om de structuur van QR-codes te begrijpen, is het nodig te weten dat er 40 verschillende versies bestaan, waarbij versie 1 de eenvoudigste versie is. Deze bezit slechts 21 x 21 modules. Versie 40 een erg geavanceerde code, die in afdruk wel 10 x 10 cm moet zijn om degelijk gescand te kunnen worden. Bovendien heb je een hele goede camera nodig om alle puntjes te kunnen onderscheiden. Deze grote QR-code kan tot 177 x 177 modules bevatten. Ee n module staat voor 1 pixel, puntje of stipje. Enkel versie 1 verschilt in structuur van de andere QR-codes.

Naast de vele puntjes heeft een QR-code drie gelijke vierkanten aan drie hoeken. De-ze concentrische vierkanten bepalen de orie ntatie van de code. Zo kan de code in een-der welke richting gescand worden. Het vertaalprogramma ziet in welke hoek er geen vierkant zit en zet de code zelf juist. Deze eigenschap kan van belang zijn voor het on-derwijs. Aan kinderen hoeft niet uitgelegd te worden hoe zij de code moeten draaien alvorens ze die kunnen scannen. Dat maakt het ook voor jonge kinderen (zelfs kleuters, die nog niet kunnen lezen) of kinderen met laterale moeilijkheden een erg bruikbaar middel. Tijdens groepswerk, hoekenwerk of andere coo peratieve werkvormen moeten kinderen niet vanuit dezelfde richting de code scannen om die te kunnen lezen. Ze kun-nen blijven waar ze zitten om samen aan het leren te gaan.

Naarmate de grootte en versie van de QR-code bevat deze ook een of meer uitlijnings-vakken. Deze zorgt er voor dat wanneer de code een uitgerekte (dus rechthoekige) vorm heeft, hij toch nog gescand kan worden.


Verder bevatten QR-codes nog een tijdpatroon, die helpt om de positie van elke cel te detecteren. Dit patroon verbindt de drie concentrische vierkanten met elkaar.

Dankzij de oriëntatievierkanten kunnen QR-codes in eender welke richting gescand worden (afbeelding 1 + 2).

Het uitlijningsvak zorgt ervoor dat de code ook uitgerekt kan zijn om correct gescand te worden (afbeelding 3 + 4). 

Bij sommige QR-generators kan je kiezen voor de foutcorrectie (error correction). Deze zorgt ervoor dat gegevens kunnen worden hersteld wanneer de code vuil of beschadigd is. Een hogere foutcorrectie zorgt voor een meer uitgebreide code, die misschien moeilijker te scannen is. Er bestaan 4 niveaus van deze foutcorrectie:
 Niveau L (Laag) 7% van de codewoorden kan worden hersteld.
 Niveau M (Medium) 15% van de codewoorden kan worden hersteld.
 Niveau Q (Kwart) 25% van de codewoorden kan worden hersteld.
 Niveau H (Hoog) 30% van de codewoorden kan worden hersteld.

Verder zijn er nog heel veel kleine stippen in de QR-code. Deze pixels bevatten de da-ta die nodig is om de juiste link te kunnen bereiken. Ze worden door de scanner omgezet in binaire getallen die gedecodeerd worden en zo de gewenste info weergeven.

Mijmeringen na een inspiratiedag ICT

ICT in de klas houdt me bezig.  Scherp ook.  Het leert me terugblikken en op zoek gaan.  Naar andere, misschien betere middelen.  Op zoek naar een nieuwe manier van omgaan met inhouden.  Een efficiëntere weg.  

Blijkbaar ben ik hierin niet alleen.  Met bijna 1000 waren we.  Spannend afwachtend op de eerste woorden die door de sporthal zouden galmen.  Verrast door een koude douche: "Dit is slechts een microfoontest."  Een half uur later werd het startschot gegeven.  Elk op zoek naar zijn plek in een doolhof van gebouwen.  Ik vond het mijne alvast.  Met dank aan enkele studenten ter plaatse.  Ja, het leven gaat door.  Ook tijdens een invasie van wel duizend ICT-lustigen.  Kleuters speelden op hun speelplaats.  Passanten werden doelman-voor-even op het geïmproviseerde voetbalveld.  De jongens van het 5de speelden lustig door.  Alsof er niks aan de hand was.  Gastvrijheid heet dat!  Jawel, ik mocht zelfs elke muur van de hele praktijkdag voorzien met een affiche in QR.  Een praktijkvoorbeeld waar ik in de namiddag op terug zou komen.  Het QR-inspiratieboek werd inmiddels ruim 80 keer gedownload of aangevraagd.  

Eerste afspraak.  Flos Campi, 2de etage.  Een kleine 20 deelnemers onderdompelen in een techniekbad vol games en tools.  Techniek in een ICT-jasje.  Het domein techniek werd onder de loep genomen.  Gamen in de klas had meer verduidelijking nodig.  Een beetje uit de negatieve sfeer trekken.  Het voelt aan alsof we ons nog allemaal tegenover iemand in onze omgeving moeten verantwoorden waarom we games aanbieden tijdens de les.  Techniek en gamen hebben zoveel gemeen.  Het simuleren van techniek met online games en tools brengt ons zoveel bij.  Een veilige omgeving die kansen biedt om te experimenteren.  Een foutje wordt rechtgezet met één druk op de knop. De hulplijn is nooit ver weg.  Tijd om de online techniekgames aan te bieden.  Gestructureerd in de matrix voor technische geletterdheid.  De matrix die als bakermat van het huidige techniekonderwijs in de basisschool wordt beschouwd.  Ik voel me thuis in dit thema.  Gaf de sessie ondertussen tien keer aan een diversnpubliek.  De games worden geduid, tips meegegeven, de yurlssite verder uitgespit.  Na enkele vriendelijke woorden en fijne gesprekken werd het sneller dan verwacht tijd voor koffie.

Heerlijke broodjes!  Telkens iets om naar uit te kijken.  Fijne gesprekken.  Elkaar kennend via sociale media.  Slechts enkele keren ontmoet.  Maar voelt zo vertrouwd.  Contacten leggen op de beurs.  Wederom de nieuwigheden die opvallen.  Na het digibord, tablets in de klas maken we kennis met de digitale instructietafel.  Uitgeverijen zijn ook van de partij.  We tonen oprecht interesse in hun technologietoekomst.  Onze wensen worden gehoord.  Tijd te kort voor de middagsessies en TeachMeet.

Namiddag.  HHH Eco, vlakbij de sportterreinen.  Opnieuw een eindje stappen.  Maar zonder vertraging kunnen beginnen. Met knikkende knieën, dat wel.  QR-codes in de klas.  Nieuwe materie.  Korte voorstelling, definitie en geschiedenis.  Het ijs is gebroken.  Uit de vragenlijst die ik vooraf stuurde bleek dat er veel interesse was in bruikbare tips en praktijkvoorbeelden.  Een sessie over QR- codes verwacht de nodige technologietoepassingen.  Het internet wordt erbij gehaald.  We verwijzen vaak naar tools als Dropbox, Soundcloud, Flickr, Picasa, Google Apps.  YouTube passeert eveneens regelmatig.  QR kent maar een meerwaarde wanneer ze efficiënt ingezet kunnen worden.  Een efficiëntie die zowel voor de factor tijd als voor ruimte kan gelden.  Het snel beschikbaar maken van de nodige data zorgt dat we onze informatie steeds bij de hand kunnen hebben.  Het versterkt het leren, zet het tevens in de aandacht.  Geen tijdverlies, maar winst!  Bovendien kan een blokje van enkele vierkante centimeters een gigantische hoeveelheid informatie kwijt.  Een beperkte ruimte op papier wordt zo een bron van leermiddelen.  De geblokte vierkantjes geven verder een nieuwe dimensie aan het blad.  Audiovisueel en interactief.  Analoog vs. digitaal.  De sessie wordt een open dialoog.  Iedereen heeft inspraak.  We leren van en met elkaar.  Iedereen heeft zijn ideeën.  Sommigen hun vragen.  Er wordt op elkaar ingespeeld.  Inspiratie uitgewisseld.  Mooi om zien, nog mooier om er deel van te mogen uitmaken.  De tijd is te kort.  We nemen de ideeën mee.  Om collega's te overtuigen.  Door de gesprekken vonden we nieuwe wegen om te bewandelen.  De wereld mag het weten!  Twitter leest mee!

Dankjewel enthousiaste collega's voor de ICT-boost die we elkaar ongetwijfeld gaven.  Ik deed weer ongelooflijk veel interessante ideeën op.  Merci ook sponsors van de 22ste ICT- praktijkdag voor de zeer rijk gevulde draagtas.  De lectuur wordt onder handen genomen.  Dankjewel en proficiat aan de organisatoren.  Vlekkeloos.  Vertrouwd.  Meer van dat!

------

Overal waar 'we' staat, hoort in eerste plaats 'ik' te staan.  Dit zijn mijn eigen indrukken, hoewel ik bij het lezen van de evaluaties en reacties nadien toch behoorlijk overtuigd ben van het woord 'we'.  De reacties op de ICT-dagsite overtreffen mijn verwachtingen.  Wat leuk te lezen dat er zoveel inspiratie in de ruimtes hing.  De extra tips krijg ik er gratis bij.  Zeker deze over lesmateriaal bundelen of delen spreekt me erg aan.  Ik zoek nog een manier om dit alles in een wiki te plaatsen, waar deelnemers ook toegang toe kunnen krijgen.  Iemand enige ervaring hiermee?  

Starry Starry Night > kunst met kids

In de aanloop naar kerst mocht er al eens over sterren gepraat worden in de klas.  Over licht en donker, warm en koud.  Contrasten waarmee kinderen al van erg jong mee in aanraking komen.  Ik wilde hen net iets meer meegeven en haalde de mosterd (opnieuw) bij de Kleine Einsteins.  Na de eenaatjes eerder al met klassieke muziek in contact te laten komen, koos ik ervoor hen nu kennis te laten maken met de wereld van de schilderkunst.  Andermans werken kunnen beschouwen is namelijk een van de vele muzische beelddoelen die bereik moeten worden.  Verder hoopte ik met deze les ook enkele maatschappelijke, ruimtelijke en historische doelen te bereiken.  

Vincent van Gogh is een welbekende kunstschilder die niet zo ver van ons bescheiden dorpje geboren werd.  Zundert ligt namelijk op nog geen half uurtje rijden van de school.  Hij kende een leven zoals wij ons niet meer kunnen voorstellen, maar dankzij de financiële steun van broer Theo onderhield hij zijn hobby dagelijks: schilderen!  Hij verhuisde regelmatig en kwam uiteindelijk in Frankrijk terecht, waar hij in contact kwam met het impressionisme.  Een aflevering van het Klokhuis leerde ons hoe het leven en werk van Van Gogh er uit zag.   Tijdens zijn leven verkocht hij slechts een handvol schilderijen.  Met (omgerekend) ongeveer 130 euro als maximumprijs.  Terwijl hij er 100 jaar later ruim 85 miljoen euro voor zou krijgen.  We besloten dat hij een heuse pechvogel was.  Dit stereotype beeld deed hem nog meer onze tijdelijke mascotte worden.  Ja, we waren overtuigd van zijn aandeel in onze donderdagnamiddag.  

Via Google Art Project bestudeerden we Vincents schildertechniek.  Het viel ons op dat hij veel vegen en strepen naast elkaar zette.  Hierdoor lijkt het van op een afstand of de kleuren zich mengen.  Bovendien gebruikte hij veel kleuren die met elkaar botsen.  Licht en donker.  Warm en koud.  De kleurencirkel van Itten werd erbij gehaald.  Het viel ons op dat de botsende kleuren vooral tegenover elkaar staan in dit schema.

 

Met Vincent van Don McLean als muzikale draad op de achtergrond gingen we aan de slag.  De eenaatjes kregen elk een Van Gogh kleurplaat van een schilderij dat ze eerder al zagen verschijnen op A3.  Elke kleurplaat was voorzien van een QR-code.  Het inscannen ervan bracht ze op de afbeelding van het originele werk.  Het kon hen inspireren om hun werk even mooi, misschien wel nóg mooier te maken.  

Het was echter geen vereiste dat ons kunstwerk op het originele zou gelijken.  De kleuren mochten verschillen.  De techniek mocht afwijken.  De enige vereisten waren dat de kinderen hun kleuren doelbewust zouden gebruiken en dat door optische menging andere kleuren zouden kunnen ontstaan.  Met Super Vincent in gedachte lieten de eenaatjes zich volkomen gaan.  Sommigen gingen nauwgezet te werk.  Anderen bestudeerden eerst van Goghs kostbare kunst.  Terwijl nog anderen zich blijkbaar lieten meeslepen door hun gevoel en compleet fauvistisch aan de slag gingen.  Het muzisch proces is gegarandeerd geslaagd.  Dankzij het laaiend enthousiasme van de kinderen.  En ook een beetje dankzij broer Theo die er steeds voor zorgde dat Vince kon blijven schilderen.  En natuurlijk mogen die resultaten er ook wezen... binnenkort op onze fotoblog.

Het lesgeven zoals het is... het digibord

In mijn functie van ICT-coördinator bestook ik mijn collega's regelmatig met een vragenlijst over hun ICT-gebruik.  Ik nam me dat trouwens voor bij het opmaken van het ICT-beleidsplan.  Omdat elke klasleerkracht in de lagere school ondertussen minstens een jaar een digibord gebruikt, vond ik het tijd om het gebruik van de digiborden te onderwerpen aan een grondige evaluatie.  Via Google Drive stelde ik een formulier op dat de collega's online konden invullen.  Ondertussen kreeg ik tijdens de kostbare ICT-momenten de tijd om een globale evaluatie op te maken met als uitgangspunt alle opmerkingen van mijn collega's.  

Allereerst peilde ik naar de digibordvaardigheden bij de leerkrachten.  Met het TPACK-model in het achterhoofd splitste ik deze vaardigheden op in technisch, didactisch en vakinhoudelijk.  Hierbij werden telkens voorbeelden gegeven, zodat het verschil tussen de vaardigheden duidelijk te maken.  De keuze was telkens 'beginner', 'ervaren', 'expert'.  Opvallend bij de resultaten hier is dat bijna niemand zich een expert noemt (of durft te noemen).  Het doet me wel deugd te merken dat mijn collega's zich ondertussen veelal ervaren voelen in vooral de didactische als de inhoudelijke competenties.  Ook werd gevraagd naar de doelgerichtheid van het digibordgebruik.  Welke doelen van de ICT-diamant worden aangereikt in de klas met het digibord?  Opnieuw een trotse ICT-coördinator met erg creatieve collega's die de diamant goed gevuld krijgen met hun digibordgebruik.  

Tenslotte wilde ik ook weten welke mogelijke voor- en nadelen ervaren worden met het gebruik van het digibord.  Het zal (nog) niet verwonderen dat alle collega's het pre-digibord-tijdperk hebben meegemaakt, waardoor ze nog goed kunnen vergelijken.  Dat viel ook op in de antwoorden.  Deze werden ondertussen allemaal geanalyseerd en gecategoriseerd.  Met graagte laat ik de verwerking van deze vraag lezen.  Misschien minder interessante lectuur voor de toevallige passant.  Toch wil ik deze info niet voor mezelf houden.  Niet alleen omdat ik trots ben op de resultaten van de vragenlijst.  Het lijkt me ook nuttige info voor zij die de stap naar het digibord zetten.  

VOORDELEN DIGIBORD: 

INHOUDELIJK

Beeldwoordenboek op groot scherm:  

Het digibord verruimt het aanbod van didactisch materiaal: het zorgt voor extra beeld-, geluid- en videomateriaal.  Leerkrachten maken hier dankbaar gebruik van om hun lessen te verrijken.  Je maakt de inhoud van de lessen visueler en dus duidelijker.  Je haalt als het ware de wereld in de klas.  Dat daagt kinderen meer uit en kan hen langer boeien.   

Het digibord, met bijbehorende laptop en constante internetverbinding is een rijke bron aan informatie.  Je kan vlug info opzoeken tijdens de les (prenten, foto’s, filmpjes, …).  Een woord dat niet duidelijk is, kan getoond worden met Google Afbeeldingen, een historische gebeurtenis die passeert tijdens de les kan worden gevonden op Youtube.  Websites van organisaties, plaatsen of personen zijn met enkele drukken op de knop bereikbaar en voor de hele klas zichtbaar.  Je kan veel sneller inspelen op zaken die de kinderen aanbrengen.  Hierdoor zijn de leerlingen nog meer gemotiveerd. 

Alles kan al snel veel aanschouwelijker gemaakt worden.  De bordplannen kunnen flexibeler opgemaakt worden en worden bewaard.  Je maakt snel gebruik van kleur en verschillende lettertypes in combinatie met afbeeldingen, … .  Alles kan op die manier visueel gemaakt worden of verduidelijkt.  Het gebruik van powerpoint tijdens de les kan voor nog boeiendere inhoud zorgen. 

Dankbare bordboeken:  

De kant en klare bordboeken zorgen voor een hoop tijdwinst.  Ze helpen bij de voorbereiding en organisatie van de les.  Ook thuis kan je ze nog even raadplegen zodat de papieren versie niet meer in de boekentas hoeft.   

Veel bordboeken zijn interactief.  De kinderen worden tijdens de instructie of verwerking uitgedaagd mee na te denken over de inhoud van de les.  Ze worden aan het bord verwacht om bepaalde oefeningen actief op te lossen.  Sommige methodes bevatten zelfs audiobestanden, waardoor geprul met cd-speler of Media Player verleden tijd zijn.   

Door het gebruik van de bordboeken is het zeker voor de zwakkere leerlingen gemakkelijker om goed mee te kunnen volgen.  Wat voor de leerkracht heel wat tijdwinst oplevert.  Alle leerlingen kunnen perfect volgen welke oefeningen er gemaakt worden. 

Via het kopieerapparaat worden werkbladen ingescand die op het digibord gezien kunnen worden.  Deze pdf’s kunnen bewaard worden op de klascomputer, zodat ze steeds te raadplegen zijn.  De digibordsoftware zorgt er ook voor dat je terwijl ook kan werken op het digitale werkblad.   

DIDACTISCH 

Actief aan het digibord:  

Het digibord daagt de leerkracht uit om andere werkvormen te gaan gebruiken.  Het valt op dat er regelmatiger hoekenwerk wordt geprogrammeerd, waarbij het bord een van de hoeken is.  Zo werken de leerlingen op een actieve manier en wordt het digibord geïntegreerd in het leerproces.  De kinderen willen ook erg graag aan het digibord komen.  Ze worden erdoor geprikkeld om tijdens instructies of klassikale momenten actiever mee te werken.  In de hogere leerjaren brengen de leerlingen hun werkstuk voor aan de hand van zelf gemaakte presentaties: een boekverslag, spreekbeurt, … .   

Veel leerkrachten gaan actief op zoek naar bruikbare digibordtoepassingen voor hun onderwijs.  Het grote aanbod aan leerspelletjes kan voor een boeiende, motiverende inoefening van de leerstof zorgen.  Omdat de manier van werken met het digibord verschilt van dat met het (groene) krijtbord, is het lesgeven op school verandert.  Enkele leerkrachten gaven aan dat dit voor hen aangenamer lesgeven betekent. 

TECHNISCH

Technologie kent weinig grenzen:  

Lessen voorbereiden gebeurt tegenwoordig meer op de computer.  De les- en bordplannen worden op voorhand gemaakt.  Powerpoints en andere presentaties worden in elkaar gestoken en bewaard.  Een gegeven les kan heel gemakkelijk terug opgeroepen worden om de leerstof van eerder te herhalen of kinderen die afwezig waren nog bij te kunnen werken.  

De digibordsoftware bevat heel wat nuttige functies.  Met de herhaalknop kan opnieuw bekeken worden hoe een woord of (hoofd)letter geschreven wordt.  De zoomknop zorgt voor duidelijk zichtbare tekst voor de hele klas.  Met de markeerstift blijft de tekst eronder nog steeds zichtbaar.  Rechte lijnen, cirkels of vierkanten tekenen doe je in een handomdraai.  Deze functies zorgen opnieuw voor heel wat tijdwinst tijdens het lesgeven. 

Door het dagelijks gebruik van het digibord, komen kinderen steeds vaker in contact met ICT.  Het valt op dat ze almaar vaardiger worden in het gebruik van ICT-middelen.  Minder ICT-vaardige leerkrachten kunnen soms hulp inroepen van hun leerlingen bij kleine problemen.
Er bestaat een enorme hoeveelheid bruikbare online tools.  Omdat het digibord rechtstreeks aan het internet  is gekoppeld, kunnen deze digitale instrumenten onmiddellijk gebruikt worden in de klas.   

NADELEN DIGIBORD: 

INHOUDELIJK 

Moeilijke vakken:  

Sommige vakken zijn behoorlijk moeilijk om te geven met het digibord.  Voor kleinere kinderen is de digipen te dik om nieuwe letters te schrijven op het bord.  Het induwen van de punt van de digipen zorgt hierbij voor een extra moeilijkheid.  Actief meten met het digibord is natuurlijk ook moeilijk.   

Verwend:  

De leerlingen zien de layout van hun boek ook op het bord staan, dus zijn ze eigenlijk een beetje verwend (of lui?).  Als het bord eens een keertje niet werkte, dan waren er enkele leerlingen die niet meer wisten waar ze iets moesten op schrijven. 

TECHNISCH 

Kwetsbare technologie:  

Het optimale gebruik van het digibord is erg afhankelijk van de werking van het internet.  Als dit te traag of niet werkt, lijkt heel je les in het water te vallen.  Gelukkig zijn er nog zijborden waarop met whiteboardstift geschreven kan worden.  Regelmatig komen er wel eens problemen voor: de pen die niet werkt, de projectorlamp die het begeeft, een website die niet geopend kan worden, … .  Het lijkt soms wel of je heuse technische kwaliteiten moet hebben om met een digibord te kunnen werken.  Deze technische mankementen zorgen soms voor de nodige stress voor of tijdens de lesdag. 

Energie:  

Het hele systeem van het digibord is aangesloten op het elektriciteitsnet.  Verantwoord gebruik is nodig om er milieubewust mee om te gaan.  Als de projector een ganse dag opstaat, krijg je sneller vermoeiende ogen.   

DIDACTISCH

Nog vragen:  

De verleiding bestaat om met het digibord terug meer frontaal les te geven.  Dat vraagt de nodige creatieve inspanning van de leerkracht.  Het is niet zo dat wie een digibord voor zich krijgt onmiddellijk zijn manier van lesgeven hieraan heeft aangepast en dus teruggaat naar de oorspronkelijke manier van doceren.  Het is dus soms nog echt zoeken op welke manier de vertrouwde lessen gegeven kunnen worden met integratie van het digibord. 

Organisatorisch:  

Het lijkt jammer dat slechts enkele leerlingen tegelijkertijd aan het digibord kunnen werken.  Dit impliceert dat andere leerlingen terwijl andere zaken doen.  Zij worden regelmatig afgeleid door het digibord of de leerlingen aan het digibord.  Ook bij een vertrouwde werkvorm als hoekenwerk kan deze afleiding groot zijn.

Erg nuttige informatie voor mezelf als ICT-coördinator.   Het viel me onmiddellijk op dat leerkrachten over het algemeen erg tevreden zijn met hun digibord.  Natuurlijk moeten alle aangehaalde punten nog grondig onder de loep genomen worden.  Na het analyseren van de opmerkingen ga ik op zoek naar degelijke werkvormen met integratie van het digibord.  Lesplannen waarmee collega's onmiddellijk mee aan de slag kunnen in hun klas.  Laagdrempelig.  Eenvoudig.  Weinig tijdrovend.  Ik probeer zo de didactische vragen alvast wat op te lossen.  Wordt ongetwijfeld vervolgd...

Ter info: wij kozen enkele jaren geleden voor de stevige FocusBoards.  Hard- en softwarematig een nog steeds goede keuze.

QR in de klas

"Herfst in het bos"

WO >> domein natuur >>

Sinds dit schooljaar startten we met iPads in de klas.  Heel wat apps passeerden al de revue: behendigheids- en concentratiespelletjes, breinbrekers, oefeningetjes, e-boekjes, techniekgames, ...  Om meer uit de iPad te halen met mijn klas eenaatjes maakte ik QR-fiches op.  Deze verwijzen telkens naar gevonden youtubefilmpjes die op de iPad te raadplegen zijn.  Ze brengen de wereld naar de tablet.  

Voor jonge kinderen zijn QR-codes erg waardevol.  Ze komen zo onmiddellijk bij de gewenste link of het beoogd filmpje.  Niettegenstaande geef je de kinderen de vrijheid om een keuze te maken.  Welke film willen ze zien?  In welke volgorde?  Dat kiezen ze zelf.  Misschien lijkt het hen nuttig een filmpje opnieuw te bekijken.  Deze vrijheid zorgt voor een zekere verantwoordelijkheid die kinderen motiveert hun bronnen doelgericht te raadplegen.  

Door het gebruik van QR-codes bereikten we in de voorbije maanden al heel wat ICT-doelen en dat voor verschillende vakgebieden.  Het eigenlijke gebruik van de iPad is voor de kinderen steeds hetzelfde.  Met een door hen gekende app scannen ze een code in.  De steeds weerkerende werkwijze zorgt voor een drempelverlagend effect.  Zo staat niet steeds de technische kant van het leermiddel in de kijker, maar gaat de nodige aandacht van de leerlingen vooral naar het inhoudelijke aspect.  Na het inscannen van de code komen de kinderen op de juiste link terecht waar ze kunnen oefenen, kunnen leren, informatie opzoeken of kunnen presenteren.  Verder raadplegen ze gewenste bronnen en bepalen zelf wat voor hen belangrijke informatie lijkt of niet.

Werken met QR in de klas vraagt de nodige voorbereiding van de leerkracht.  De codes moeten immers gemaakt.  Slechts weinigen deelden hun werk al met hun netwerk.  Het lijkt me of nog niet veel collega's hun weg gevonden hebben in het werken ermee.  Gericht op zoek naar inhoud is dus de boodschap. Om hier dan een QR- code van te maken en in de gewenste layout te gieten.  Ik ging ook met powerpoint aan de slag.  Om zelf inhoud te maken.  Maakte filmpjes van de dia's.  Gooide deze op YouTube.  En maakte daarvan QR-steekkaarten.  Zes op een blad.  Recto verso.  Met aan de ene kant de code en aan de achterzijde de inhoud.  Dat geeft de kinderen de kans om gericht te oefenen.  De oefeningen die moeilijk waren, kunnen zo nogmaals verwerken.  Herhaling en inoefening zijn en blijven belangrijk.  Zelfs onze zesjarigen zijn zich hiervan bewust.

Wanneer kinderen aan het werk zijn, zet de leerkracht zich op de meest strategische plaats.  We bieden hulp waar nodig, evalueren tussendoor.  Sommige kinderen zijn gebaat bij een extra instructie of hebben de aandacht van de leerkracht ten volle nodig.  Dit alles terwijl een andere leerling net dat éne stukje van de les gemist heeft, maar zich wel kan behelpen.  Voor zulke leerlingen kan het een steun zijn om delen van de instructie opnieuw te beleven.  Dankzij de evoluerende technologie zijn we in staat om de kinderen ook gericht zelfstandig te laten leren en oefenen.  In het huidige onderwijs zijn niet alle kinderen op hetzelfde moment met dezelfde taken bezig.  Zowel tempodifferentiatie als differentiatie van het aanbod kunnen met QR-codes worden aangepakt.  @lhumme heeft deze vorm inmiddels al op punt in haar klas.  Op haar yurls beschrijft ze hoe haar leerlingen zelf een kaartje met QR-code uitkiezen uit het aanbod om bepaalde instructies opnieuw te bekijken en beluisteren.  @bramfaems gaat hierin nog een stapje verder met de Jonathan Academie.  Hij laat zijn leerlingen zelf de instructies ontwikkelen voor andere leerlingen en deelt ze met de wereld.  Twee pareltjes van voorbeelden waarbij ICT en QR-codes duidelijk als leermiddel geïntegreerd worden in de dagelijkse klaspraktijk.  

Wat aanvankelijk een banale zwart-wit code lijkt, kan zoveel meer betekenen in de klas.  Het einde van de QR-codes in de klas is nog lang niet in zicht.  Er zijn mogelijkheden te over.  Voor elk vak.  Voor elk ICT-doel.  

"De wereld rond met Broeder Jacob"

taal / ruimte / muziek >>

"Het symfonisch orkest"

muziek >>

Waar zijn we mee bezig?

Al vanaf mijn eerste onzeker stapje in 'het onderwijs' was het duidelijk dat ik steeds naar een doel moet toe werken.  Doelgericht én doelbewust.  De weg daar naartoe is van groot belang om het doel zo effectief mogelijk te bereiken.  'Het onderwijs' is een proces waar de opgestelde doelen richting geven van de te bewandelen route.  Naargelang dat proces vordert, zullen de individuele doelen meer van elkaar verschillen.  Onze leerlingen maken persoonlijke keuzes.  

Soms houden enkel de belangrijke vragen me bezig.  Waarvoor doen we het allemaal?  Welke meerwaarde betekenen we voor de maatschappij?  Zijn we echt wel zo goed bezig als we denken?  Sinds het actief, bewust beluisteren van 'Ruimtevaarder' van Kommil Foo probeer ik het lesgeven meer te doorgronden.  Welk doel hebben de doelen?  Waar gaan we naartoe?  Waarop bereiden we onze leerlingen voor?  Als leerkracht ben je je ervan bewust dat de kinderen die je voor je hebt, de latere volwassenen zullen zijn.  Zij die de wereld draaiende zullen houden.  In een maatschappij die wij op dit ogenblik maar amper kunnen voorspellen.  De altijd maar sneller draaiende wereld zorgt voor de vraag- en uitroeptekens die ik plaats bij HET doel.

"Wat ben je in 't heelal, met de tafels van vermenigvuldiging?"

Ook onze leerlingen durven vragen te stellen bij wat ze op school voorgeschoteld krijgen.  Ze zijn zich er van bewust dat al wat ze leren waardevol in hun leven moet zijn.  Een recente studie van Eva Kyndt (K.U.Leuven) toont aan dat de motivatie om te leren van groot belang is om tot effectief leren te komen.  Daarbij pleit ze om ervoor dat leerkrachten hun leerlingen extra moeten motiveren door het nut van de leerstof te verduidelijken.  De leerlingen worden gestimuleerd door hen erop te wijzen waar deze lesinhoud later nog van pas kan komen.  Zoals gezegd bereiden wij hen voor op hun toekomst.  Wanneer we benoemen voor welke situaties de leerstof dient, zullen kinderen deze dus ook sneller tot zich nemen.  In zijn blog X, Y of Einstein analyseert Pedro De Bruyckere erg vaak de nieuwe generatie jongeren.  Mede door hem Generation Why genoemd.  Wat kinderen motiveert om tot leren te komen, hen stimuleert kennis en vaardigheden op te doen, zijn enkele eigenschappen van de leerkracht die hen onderwijst: vakkennis, passie, uniek, afstand en vertrouwen.  

"Ik wil planeten gaan ontdekken, in de hoop dat daar iets leeft!"

Het zijn de eindtermen die bepalen waar we onze kinderen naartoe sturen.  Deze lijst doelen bevat kennis, vaardigheden, inzichten en attitudes.  Zonder de eindtermen in twijfel te willen trekken, durf ik me soms toch de vraag stellen of deze de essentie van 'het onderwijs' bevatten.  Is het aan ons om te bepalen hoe de wereld van onze kinderen er later zal uitzien?  Moeten we onze kinderen nog leren hoofdrekenen?  Of volstaat het om hen een rekenmachine te leren gebruiken?  Laten we kinderen nog schrijflessen volgen of kan dactylo zinvoller zijn?  Is het atlasgebruik nog van deze tijd?  Of kunnen we die niet gewoon vervangen door Google Maps?  Welk nut heeft het kompas binnen tien jaar tijd nog?  Moeten we hen niet gewoon een gps leren gebruiken?  

Vragen genoeg.  De antwoorden moeten we helaas schuldig blijven.  Die zullen ongetwijfeld over een jaar of twintig komen.  Had alles wat we aan onze huidige leerlingen vertelden echt wel zijn nut?  Zonder me hier van mijn negatieve kant te laten zien, blijven deze vragen onbeantwoord.  Ik ben en blijf een optimist.  Ook in mijn job.  Ik daag iedereen uit het onderwijs uit hierover mee na te denken.  Zij die antwoorden hebben, mogen me die gerust toesturen.  

'Het onderwijs'.  We kunnen het verschil maken!